Bombus (Thoracobombus) humilis

Illiger, 1806

Taxon referenced in page Bombus of Turkey
Author(s) : A. Murat Aytekin,Osman Kaftanoğlu & Didier Flagothier,Pierre Rasmont
B. humilis belongs to the Thoracobombus in the most restricted sense (=Thoracobombus sensu stricto). It is a quite polytypic species with several well differenciated subspecies in Turkey, and with some infrasubspecific forms. Özbek (2000) recognizes 4 subspecies: insipidus, aurantiacus, nigrinus (= tristis) and erzincanensis (that Rasmont & Flagothier named cf. quasimuscorum). These 4 taxa are well differenciated, however, aurantiacus and nigrinus occur always in the same stations. Therefore, they should be better considered as simple forms of one dimorphic subspecies, occuring in Greece, European Turkey and W. Anatolia. The subsp. erzincanensis occurs only in a very restricted area (around Ercinzan). B. h. insipidus occurs in Eastern Anatolia.
This polymorphism could lead to confusions with many differents bumblebees species.
In Anatolia, Rasmont & Flagothier (1996) gathered information on the altitudinal range of the different local subspecies: for erzincanensis (n=15) 1490-1675 m, with 80% in 1510-1675m; for insipidus (n=85) 1350-2500m with 80% in 1600-2150m; for aurantiacus (n=38) 800-1880m with 80% in 900-1500m; for nigrinus (n=191) 600-2390m with 80% in 900-1800m. In this region, B. humilis lives from the montane stage, up to the lower limit of the alpine stage. It can be seen from the table that aurantiacus and nigrinus live at almost similar altitudes, whereas insipidus and cf. quasimuscorum live significantly higher.
Bombus humilis is generally regarded as a wood-edge species.
Özbek (2000) citates 100 species of foraging flowers for the ssp. insipidus and 32 for the ssp. aurantiacus. We have 377 observations on 48 species, the main genera are : Stachys spp. (76 observations), Trifolium spp. (41), Cerinthe sp. (33), Vicia spp. (29), Coronilla spp. (28), Anchusa spp. (25), Rhinanthus spp. (19), Echium spp. (17), Onobrychis spp. (11), Melilotus spp. (10), Ononis spp. (10).

B. humilis appartient aux Thoracobombus sensu stricto. C'est une espèce assez polytypique, avec plusieurs sous-espèces bien différenciées en Turquie, et avec encore quelques formes infrasubspécifiques notables. Özbek (2000) reconnaît 4 sous-espèces : insipidus, aurantiacus, nigrinus (= tristis) et erzincanensis (que Rasmont & Flagothier 1996 nommaient "cf. quasimuscorum"). Ces quatre taxons sont bien différenciés, toutefois, aurantiacus et nigrinus sont toujours présents dans les mêmes stations. Pour cette raison, ces deux taxons devraient être plutôt considérés comme de simples formes d'une sous-espèce dimorphique, propre à la Grèce, la Turquie d'Europe et l'ouest de l'Anatolie. La ssp. erzincanensis a une distribution très étroite (environs d'Erzincan). B. h. insipidus se trouve dans l'est de l'Anatolie.
Ce polymorphisme peut conduire à des confusions avec beaucoup d'espèces différentes de bourdons.
En Anatolie, Rasmont & Flagothier (1996) ont présenté les informations sur les préférences d'altitudes de plusieurs sous-espèces: pour erzincanensis (n=15) 1490-1675 m, avec 80% dans l'intervalle 1510-1675 m; pour insipidus (n=85) 1350-2500 m avec 80% dans 1600-2150 m; pour aurantiacus (n=38) 800-1880 m avec 80% dans 900-1500 m; pour nigrinus (n=191) 600-2390 m avec 80% dans l'intervalle 900-1800 m. Dans cette région, B. humilis habite l'étage montagnard, jusqu'à la limite inférieure de l'étage alpin. On peut vérifier qu' aurantiacus et nigrinus vivent à des altitudes quasi semblables, tandis qu'insipidus et erzincanensis vivent significativement plus haut. Bombus humilis est généralement considérées comme une espèce de lisières.
Özbek (2000) cite 100 espèces de fleurs butinées pour la ssp. insipidus et 32 pour la ssp. aurantiacus. Nous avons 377 observations sur 48 espèces, les genres principaux sont : Stachys spp. (76 observations), Trifolium spp. (41), Cerinthe sp. (33), Vicia spp. (29), Coronilla spp. (28), Anchusa spp. (25), Rhinanthus spp. (19), Echium spp. (17), Onobrychis spp. (11), Melilotus spp. (10), Ononis spp. (10). .

B. humilis Thoracobombus içerisinde incelenir (=Thoracobombus sensu stricto). Türkiye'de çok sayıda belirgin alttürleri olan hatta bazı alttürler arası geçiş formları gösteren politipik bir tür olma özelliğindedir. Özbek (2000) insipidus, aurantiacus, nigrinus (=tristis) ve erzicanensis (Rasmont & Flagothier'in cf. quasimuscorum olarak adlandırdıkları) 4 alttür vermektedir.
Bu dört taksa belirgin biçimde ayırtedilebilir özelliktedir ancak auranticus ve nigrinus hemen her zaman aynı alanlarda bulunmaktadır. Bu nedenle bu formları Yunanistan, Trakya ve Batı Anadolu'da yayılış gösteren tek bir dimorfik alttürün farklı formları olarak nitelendirmek daha doğru olacaktır. Diğer alttür olan erzincanensis ise çok dar bir alanda yayılış göstermektedir (Erzincan civarı). B. h. insipidus ise Doğu Anadolu'da bulunmaktadır. Böylesi polimorfizmler pek çok bombus arısı türünde karışıklıklara neden olmaktadır.
Anadolu'da Rasmont & Flagothier (1996) farklı alttürlerin yükselti tercihleri ile ilgili geniş bilgi içermektedir: Bu çalışmada erzincanensis için (n=15, 1490-1675 m, %80'i 1510-1675 m olacak şekilde; insipidus için (n=85) 1350-2500 m, %80'i 1600-2150 m olacak şekilde, aurantiacus için (n=38) 800-1880 m %80'i 900-1500 m olacak şekilde ve nigrinus için (n=191) 600-2390 m %80'i 900-1800 m olacak şekilde verilmiştir. Bu bölgede B. humilis üst yükselti sınırı alpin alan olacak biçimde dağ kuşaklarında yaşamaktadır. Genel veriden anlaşıldığı kadarı ile aurantiacus ve nigrinus benzer yükseltilerde bulunurken insipidus ve cf. quasimuscorum görece daha yüksek alanlarda bulunmaktadırlar.
Bombus humilis genel olarak bir ormanlık sınırında yaşayan tür olarak kabul edilebilir.
Özbek (2000) ssp. insipidus için ziyaret ettiği çiçek sayısını 100 olarak verirken ssp. aurantiacus için 32 olarak bildirmektedir. Biz 48 tür üzerinden 377 gözlem kaydına sahibiz. Bunlar arasında en temel cinsler; Stachys spp. (76 gözlem), Trifolium spp. (41), Cerinthe sp. (33), Vicia spp. (29), Coronilla spp. (28), Anchusa spp. (25), Rhinanthus spp. (19), Echium spp. (17), Onobrychis spp. (11), Melilotus spp. (10), Ononis spp. (10).

Maps

Pictures

photo  photo  photo  photo  photo  photo  photo